Szachownica Adelsona
Układ wzrokowy musi określić kolor obiektów na świecie. W tym przypadku problemem jest określenie odcienia szarości kraty na podłodze.
Sam pomiar światła wychodzącego z powierzchni (luminancji) nie wystarczy: rzucany cień przyćmi powierzchnię,
przez co biała powierzchnia w cieniu może odbijać mniej światła niż czarna powierzchnia w pełnym świetle.
System wizualny wykorzystuje kilka trików, aby określić, gdzie znajdują się cienie i jak je skompensować.
Pierwsza sztuczka opiera się na lokalnym kontraście. W cieniu czy nie, pole jaśniejsze od sąsiednich jest prawdopodobnie
jaśniejsze od przeciętnego i odwrotnie. Na rysunku jasne pole w cieniu jest otoczone ciemniejszymi.
Zatem, mimo że pole jest fizycznie ciemne, jest jasne w porównaniu do swoich sąsiadów. I odwrotnie,
ciemne pola poza cieniem są otoczone jaśniejszymi polami, więc w porównaniu z nimi wyglądają na ciemniejsze.
Druga sztuczka polega na tym, że cienie często mają miękkie krawędzie, podczas gdy granice farby często mają ostre krawędzie.
Układ wzrokowy ma tendencję do ignorowania stopniowych zmian poziomu światła,
dzięki czemu może określić kolor powierzchni, nie dając się zwieść cieniom.
Na tym rysunku cień wygląda jak cień, zarówno dlatego, że jest rozmyty, jak i dlatego, że obiekt rzucający cień jest widoczny.
Tego typu połączenia są zazwyczaj sygnałem,
że wszystkie krawędzie należy interpretować raczej jako zmianę koloru powierzchni niż cienie czy oświetlenie.
Podobnie jak w przypadku wielu tak zwanych iluzji, efekt ten naprawdę pokazuje raczej sukces niż porażkę układu wzrokowego.
Układ wizualny nie jest zbyt dobry w roli fizycznego światłomierza, ale nie taki jest jego cel.
Ważnym zadaniem jest rozbicie informacji o obrazie na znaczące elementy, a tym samym dostrzeżenie natury oglądanych obiektów.